RE’SEN KARAR

Geçmiş zaman olur ki…

RE’SEN KARAR

    ( “Re’sen” sözcüğü, kimseye danışmadan,kendi başına, doğrudan doğruya anlamlarında kullanılan Arapça bir zarf. Elimdeki belge “Tokat Vilayeti Niksar Belediyesi başlıklı (antetli),3. hamur, kareli bir kâğıda 15 Ağustos 1938 tarihinde yazılmış 228 nolu bir karar.

     Kararın altında sırasıyla Belediye Reisi Hakkı Taşdelen, Aza Ahmet Celeboğlu, Aza A.Y.(soyad okunamadı), Kâtip Bedri Turhan ve Muhasip Salim Turaçlı imzaları var.

     Şimdi günümüzden 68 yıl önce Niksar Belediyesi’nin re’sen aldığı bu kararı okuyalım)

     “Dahiliye Vekâleti (İçişleri Bakanlığı) yüksek makamının 7/5/938 gün ve 4130/11 sayılı ‘Hayat Ucuzluğu’ hakkındaki buyrukları okundu:

Canlı hayvanat satışının hali hazır rayice (o andaki değerine) göre evvelki satışından dûn olması (aşağı) ve buna nazaran etlerin fazla fiyatla satılması halkın mağduriyetini (haksızlığa uğramasını) mucip (sebep)  olduğundan ve sihhati umumiye (halkın sağlığı) ile alakadar et maddesini halkın kâfi mikdar yiyebilmesini temin ve ihtikâra (vurgunculuğa) mani olmak için et fiyatlarının ucuzlatılması zaruri görülmüştür.

Bu itibarla koyun ve kuzu, keçi ve oğlak, kara sığır, manda etlerinin beher (her bir) kilosunun birinci ve ikinci olarak aşağıda gösterilen mikdar üzerinden satılmasına ve bir kilo etin kebap olarak pişirme ücreti 10 kuruş alınmasına ve kabul edilen bu narhın (hükümetçe –belediyece- konulan fiyat) 18/8/938 perşembe gününden itibaren tatbikine (uygulanmasına) ve işbu karara muhalif (aykırı) satış yapanlar hakkında cezai hükümlerin tatbikine karar verildi. 15/8/938”

                                         Birinci        İkinci

 Etin cinsi              Kilo       Kuruş        Kuruş

Koyun – kuz              1            22             18

Keçi  –  oğlak            1            18             14

Sığır                        1            14             10

Manda                      1           12              08

Evet, daha Atatürk ölmemiş. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin İçişleri Bakanlığı  “Hayatı ucuzlatın, vurgunculara müsaade etmeyin” diye belediyelere “buyruk” gönderiyor. Ve Niksar Belediyesi de et fiyatlarına ‘narh’ koyuyor.

     Bu tarihten 14 ay sonrasına ait bir kararda Niksar Belediyesi’nin bu işin takipçisi olduğunu görüyoruz.

     Niksar Belediye Encümeni 5 Ekim 1939 tarih ve 395 sıra no’lu kararla,  “Kilosu 18 kuruş olan keçi etini 20 kuruştan sattığı için şikâyet edilen Derebağ Mahallesi’nden Kasap Tevfik Çavuş hakkında işlem yapıyor. Ancak Tevfik Çavuş “Benim 20 kuruş aldığım et 1 kilodan fazla idi” diyor. Soruşturmada zabıtanın eti o anda tartmadığı ortaya çıkınca Tevfik çavuş ceza almaktan kurtuluyor. Ancak encümen de “böyle vakalarda, etin zabıtaca tartılarak miktarının tesbit edilmesi” kararını alıyor.                     

     …..

     Nereden nereye…

     Acaba bugün kilosunu 32 milyon liraya  yediğimiz kebabta 68 yıl öncesinin tadı var mı, bugünkü ‘et’ in, bugünkü ‘domates’ in o günkülere benzer bir yanı kaldı mı dersiniz?

***

Bir açıklama: Geçen hafta bu sütunda çıkan yazımın sonunda tanımladığım “Günümüzde külhanbeyi bir eda ile çevresindekileri azarlayan, terbiye sınırlarını zorlayan davranışlar gösteren sözde yöneticiler” le Niksar’daki herhangi bir yönetici kastedilmemiştir. Kastedilen yürüyüşü, “yahu” lu konuşmaları ve adeta laik Cumhuriyet’e,  Atatürk İlke ve Devrimlerine meydan okurcasına  tutumuyla tüm Türkiye’nin hatta dünyanın tanıdığı birisi ve onun benzerleridir.